توسعۀپایدار،بایسته‌ها،دانسته‌ها/ پتانسیل‌های متفاوت نور و محمودآباد برای توسعۀ پایدار

توسعه از نظر اندیشه‌وران علوم اقتصادی و اجتماعی،به ‌معنای ارتقای مستمر كل جامعه و نظم اجتماعی به‌ سوی زندگی بهتر یا انسانی‌تر است؛اما«توسعة پایدار به معنای تلفیق اهداف اقتصادی،اجتماعی و زیست محیطی برای حداکثرسازی رفاه انسانِ فعلی بدون آسیب‌رسانی به توانایی نسل‌های بعدی برای برآوردن نیازهایشان است.»
قاصدک:بدیهی است که هر کشوری برای ادارۀ بهتر و برنامه‌ریزی و خدمات‌رسانی مطلوب‌تر،به واحدهای کوچک‌تر تقسیم می‌شود.از جملۀ این واحدها در ایران عبارت است از:کلان منطقه،استان،شهرستان،بخش(شهر)،و دهستان(روستا).هر چند این واحدها،سند چشم‌انداز و برنامۀ توسعۀ مشخصی دارند لکن این مقاله تلاشی است تا ظرفیت‌های توسعۀ شهرستان‌های نور و محمودآباد را بررسی و بازخوانی نماید.
برای توسعۀ یک شهرستان عامل کلیدی که باید مورد توجه واقع شود،منابع و پتانسیلی است که می‌تواند،نقاط ضعف را به نقطۀ قوت تبدیل کند.منابع موجود در یک شهرستان معمولاً به دو گروه منابع طبیعی و انسانی تقسیم می‌شود.در نتیجه،«وسعت و جمعیت»شهرستان،از عوامل کلیدی و مهمی است که باید مورد عنایت برنامه‌ریزان واقع شود.این شهرستان‌ها از دو منظر با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند؛برای نمونه،شهرستان‌های محمودآباد و نور در استان مازندران که در مجاورت یکدیگر واقع شده‌اند،از نظر جمعیت با یکدیگر شباهت بیشتری دارند تا از نظر وسعت،لذا،منابع و پتانسیل‌های این دو شهرستان نیز برای توسعۀ پایدار متفاوت است.در سال 1390،شهرستان محمود‌آباد با وسعت جغرافیایی کمتر نسبت به شهرستان نور دارای جمعیتی برابر با 96019 نفر و شهرستان نور دارای جمعیتی برابر با 109281 نفر بوده است.با توجه به این آمار،برای توسعۀ شهرستان محمودآباد باید به منابع و پتانسیل انسانی و برای شهرستان نور باید به منابع و پتانسیل طبیعی آن توجه ویژه داشت،ذکر این نکته بدین معنی نیست که شهرستان نور منابع انسانی محدودی دارد.
بدین طریق،هدررفتِ منابع و اتلاف زمان و عقب‌افتادگی منطقه جای خود را به حرکت چرخ‌های توسعه و آبادانی منطقه خواهد داد.شایان ذکر است که سرانه‌ها و بودجه‌ها(هر چند ناکافی)برای پیشرفت در مسایل اجتماعی،فرهنگی،اقتصادی،علمی،ورزشی و غیره از طریق ادارات و سازمان‌های ذیربط در شهرستان‌ها توزیع می‌شود،اما این نحوۀ توزیع،بعضاً پراکنده و بدون برنامه‌ریزی دقیق،و گاهی بدون نظارت بر حُسن انجام کار بوده و تنها بر اساس جمعیت توزیع می‌شود و توجهی به سایر عوامل تأثیرگذار ندارد.اما،طرح توسعۀ پایدار که شهرستان را از سه جنبۀ اقتصادی،اجتماعی،و زیست محیطی مد نظر دارد برنامه‌ها را در یک تقویم زمانی معقول به پیش می‌برد.طرح توسعۀ پایدار تلاش می‌کند تا با استفاده از ساماندهی پتانسیل‌های موجودِ شهرستان‌ها مانند توریسم و کشاورزی،منابع مالی لازم را تأمین کند تا وقفه‌ای در اجرای برنامه‌ها پیش نیاید.شهرستان‌های نور و محمودآباد دارای منابع بالقوۀ متفاوتی هستند؛
شهرستان نور به دلیل وسعت جغرافیایی،از پتانسیل طبیعی زیادی برخوردار است اما در شهرستان محمودآباد،باید پتانسیل انسانی مورد توجه بیشتر قرار گیرد.در دید کلان‌نگر به توسعۀ مناطق،مسایل اجتماعی،بهداشتی،اقتصادی،زیست محیطی،فرهنگی و امنیتی در یک مجموعۀ به هم مرتبط،مورد مطالعه و مداقه قرار خواهند گرفت.و برنامه‌ای جامع،بر اساس سند توسعۀ تدوین شده،عمران شهرستان و توسعۀ استان و مآلاً پیشرفت کشور را به دنبال خواهد داشت.در این صورت،عمران و پیشرفت منطقه،بدون آسیب رساندن به محیط زیست و هدررفتِ منابع زیست محیطی تحقق خواهد یافت.به امید آن روز!
علی اسماعیلی
(عضو هیئت علمی دانشگاه)